I 1880 døyr mora til 14 år gamle Sigbjørn Obstfelder. Ti år seinare er han i Amerika, og der skriv han eit sterkt dikt om saknet1:
Julaften!
Julaften med julelys i vinduerne,
bugnende juletrær i storstuerne,
julesang ud gjennem dørsprækkerne!
Jeg vanked alene i gaderne
og lytted til barnesangene.
Jeg satte mig ned paa trapperne
og tænkte paa min døde mor.
*Og jeg gik ud paa markerne —
ud — blandt stjernerne.
Min skygge gled hen over skyggerne
af dødningearmede trær.
Jeg fandt et lig mellem sneglimtene,
snejulelysene,
et lig, som endnu bævrede,
en stakkels frostdød spurv.
*Og jeg gik hjem til mit tagkammer
Frå Digte, 1883
og satte lyset i min flaske.
Jeg satte lyset i min flaske
og la bibelen paa min kiste.
Jeg knæled ned ved min kiste
og blæste støvet af min bibel.
Jeg folded hænder over min bibel
og graat.
Dette er eit dikt som finst i fleire utgåver, men på nettet finst det ein versjon som er vanskeleg å forklare. Frå tredje strofe:
Og jeg gik ud på markerne –
ud – blandt stjernerne.
Min balle gled hen over skyggerne
af dødningearmede trær.
Eg finn ikkje noko spor på at Obstfelder skal ha latt eg-et dra nokon «Balle» nokon stads. Men denne feilen har spreidd seg. Du finn han med anna i bokblogg, forum, elevblogg, og på bokelskere. Fleire av desse ser ut til å vere frå elevar, og det betyr vel at fleire klassar har fått balle-versjonen av diktet til å jobbe med. Anna enn eit par reaksjonar på twitter (1, 2) ser eg ikkje at nokon har prøvd å gjere seg klok på kva slags «balle» det er – og eg lurer på kva lærarar har svart når dei blir spurt om det.
Så kor kjem denne feilen frå? Den eldste førekomsten eg kan finne, er frå dikt.org, der diktet blei lagt inn i databasen med feilen i 2007. Det er vanskeleg å seie om det er her feilen skjedde, eller om den blei kopiert vidare frå ei anna kjelde. Eg har retta opp i feilen på dikt.org, så får me håpe at spreiinga er stogga. Og at ikkje fleire elevar må prøve å forstå kva slags balle som blir dregen over skuggar.
La oss avslutte med å gjere det same som jentene i eit anna dikt frå Obstfelder:
Nu vaagner alle smaa piger.
Utdrag av «Nu vaagner alle smaa vover!» frå Digte (1883)
De tænker ei mere paa baller.
- Martin Nag (1996): Sigbjørn Obstfelder. Uro og skaperverk. En biografi.